Kostas PapanikolaouΠεζοπορία στην τούνδρα και άλλες ιστορίες
Τοποθεσία: Χερσόνησος Καμτσάτκα, περιοχή βουνού Kopito
Ώρα: 06:00 το πρωί.
Επί ώρα τριγύριζε στο μυαλό μου η σκέψη να σηκωθώ πριν ξημερώσει για επιπλέον φωτογραφίες των ηφαιστείων… Και κάθε φορά η άλλη σκέψη, αυτή της παρουσίας αρκούδων, την υπερνικούσε. Εν τέλει, δεν άντεξα!
Αργά αργά βγήκα από τη σκηνή, και είχα την ευκαιρία να δω ένα από τα πιο όμορφα πρωινά της ζωής μου.
Ζητώ συγγνώμη από τη σύζυγο που δε σκέφτηκα να την ξυπνήσω εκείνη την ώρα. Όλη η σβελτάδα μου αναλώθηκε στο στήσιμο του τριπόδου και στην προσπάθεια να κρατήσω για πάντα αποτυπωμένες εκείνες τις εικόνες. Του πορτοκαλί ουρανού, των ελαφρών νεφών βαμμένων από τον ήλιο (ή και τη λάβα άραγε;), των ηφαιστείων τριγύρω σε τέτοια αρμονία και γαλήνη. Άλλαζα ρυθμίσεις στην κάμερα συνεχώς, ήθελα να προλάβω τα πάντα σε διάφορες λήψεις, ταυτόχρονα χαμογελούσα μέσα μου και ένιωθα απερίγραπτη ευτυχία.
Τι άλλο θα μπορούσε να διακόψει όλο αυτό το σκηνικό; Η φωνή της Angela, που καλούσε σε πρωινό φυσικά! Η κατασκήνωση ξυπνούσε έτσι κι αλλιώς σιγά σιγά, ο καθένας ετοιμαζόταν για πρωινό και μάζευε και τα πράγματα στα σακίδια για πεζοπορία στην τούνδρα. Θα περιπλανιόμασταν τη μέρα εκείνη (ακόμη μία με γενικά καλή πρόγνωση καιρού) στην τούνδρα, με όσα είχε αυτή η εμπειρία να προσφέρει.
Πεζοπορία στην τούνδρα με θέα τους γίγαντες
Και ξεκινήσαμε, με το τοπίο γύρω μας σαγηνευτικό. Μπορεί η εποχή των λουλουδιών edelweiss να είχε περάσει, αλλά η φύση είχε ακόμη πολλά να παρουσιάσει, σε διάφορες αποχρώσεις. Κόκκινα, κίτρινα και πράσινα φυτά συνθέτουν ένα μοναδικής ομορφιάς τοπίο, με τους ηφαιστειακούς γίγαντες της περιοχής να στέκουν αγέρωχοι.
Εκεί βρήκαμε και το γνωστό στους Ρώσους евражка, ένα μικρό ζωάκι που χαρακτηρίζεται σαν αρκτικός σκίουρος, κι αποτελεί αγαπημένη λιχουδιά της καφέ αρκούδας. Αργότερα προσέξαμε ότι υπήρχαν πολλά τέτοια, εξού και οι τρύπες σχεδόν παντού.
Καθρεφτίζοντας την ομορφιά
Πιο κάτω μία μικρή λίμνη, με τα ηφαίστεια να καθρεφτίζονται στα νερά της. Ήταν μια από τις εικόνες που είχα ήδη δει, ψάχνοντας πληροφορίες για την Καμτσάτκα. Σε υψόμετρο περίπου 1300 μέτρων, με την επιφάνεια της να ταράζεται μόνο από ανέμους, αποτελεί χαρακτηριστικό σημείο για μία καλή φωτογραφία της περιοχής.
Εκεί ο Valentin μας έδειξε και μας εξήγησε τα περί εκρήξεων των ηφαιστείων, εκεί μάθαμε όσα τρομερά έγιναν στην περιοχή εξαιτίας του Bezymianny (το…Ανώνυμο) περίπου 60 χρόνια πριν. Παραθέτω απλά το σχετικό λήμμα, μιας κι όταν άκουσα ότι το “κομμένο στη μέση” αυτό ηφαίστειο είχε εκτινάξει τον κώνο του ήθελα μετά μανίας να μάθω περισσότερα. Η περιγραφή και τα αριθμητικά δεδομένα ζαλίζουν, διαβάστε με προσοχή για να αντιληφθείτε το μεγαλείο και τη δύναμη της φύσης.
Ηφαιστειακή έκρηξη, τρομακτική δύναμη
“Η έκρηξη του 1955-1957.
Το ηφαίστειο ήταν σβηστό για περίπου 1.000 χρόνια, μέχρι το 1955. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1955 καταγράφηκαν οι πρώτες σεισμικές δονήσεις. Αυτές ακολουθήθηκαν από μετατόπιση του εδάφους κατά έντεκα μέτρα. Μέχρι τις 22 Οκτωβρίου, όταν ξεκίνησε η έκρηξη, ο αριθμός των σεισμών είχε φτάσει τους 1285. Ήταν πλέον σίγουρο ότι το μέχρι τότε σβηστό Μπεζιμιάνι επρόκειτο να εκραγεί. Στις 22 Οκτωβρίου 1955 το ηφαίστειο παρήγαγε βουλκανικές εκρήξεις, με στήλες στάχτης ύψους 5 με 8 χιλιόμετρα. Στις 20-21 Νοεμβρίου το ηφαίστειο αύξησε τη δραστηριότητά του. Η στάχτη είχε συσκοτίσει τον ουρανό 100 χιλιόμετρα βόρεια και 120 χιλιόμετρα προς τα ανατολικά. Η εκρηκτική δραστηριότητα του Νοεμβρίου είχε διευρύνει τον κρατήρα, ο οποίος σύμφωνα με παρατηρήσεις από αεροπλάνο είχε διάμετρο περίπου 700 με 800 μέτρα.
Στη συνέχεια η δραστηριότητα έγινε λιγότερο έντονη και η στάχτη έφτανε το πολύ ενάμισι χιλιόμετρο πάνω από τον κρατήρα. Ο όγκος της στάχτης που παράχθηκε σε αυτό το στάδιο ήταν 0,4 με 0,5 κυβικά χιλιόμετρα. Παράλληλα άρχισε η ανάπτυξη ενός ηφαιστειακού δόμου, συνοδευόμενη από συχνές πυροκλαστικές ροές που κάλυπταν το ηφαίστειο. Η ανάπτυξη του παλιού δόμου στα ανατολικά του βουνού ήταν ένα σημάδι της πίεσης που είχε αναπτυχθεί στον θάλαμο μάγματος του ηφαιστείου.
Και τώρα τα σπουδαία…
Η δραστηριότητα διατηρήθηκε σε χαμηλά επίπεδα μέχρι τις 30 Μαρτίου 1956. Στις 30 Μαρτίου 1956 μια πλινιακή έκρηξη κατέστρεψε την κορυφή του βουνού και την ανατολική του πλαγιά και δημιούργησε ένα κρατήρα διαστάσεων 1,3 επί 2,8 χιλιόμετρα και βάθους 700 μέτρων. Η έκρηξη δημιούργησε ένα νέφος αερίων και στάχτης που ανέβηκε προς τον ουρανό, φτάνοντας σε ύψος 35 με 40 χιλιόμετρων. Η έκρηξη προκάλεσε την κατάρρευση της ανατολικής πλαγιά του Μπεζιμιάνι και είχε συνολικό όγκο 0,7 με 0,8 κυβικά χιλιόμετρα. Τα περισσότερα αναβλήματα αποτέθηκαν στους πρόποδες του ηφαιστείου και είχαν βάθος μέχρι 30 μέτρα.
Η έκρηξη έσπασε δέντρα διαμέτρου 30 εκατοστών σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από το ηφαίστειο. Πεσμένοι κορμοί μέχρι 30 χιλιόμετρα μακριά από το ηφαίστειο αναφλέγησαν και οι κορμοί δέντρων καψαλίστηκαν. Τα καυτά υλικά που παρήγαγε η έκρηξη με τη μορφή πυροκλαστικών ροών κατάφεραν να λιώσουν χιόνι βάθους μέχρι 2 μέτρα. Οι ροές στη ξερή κοιλάδα Χαπίτσι έφτασαν σε μήκος τα 18 χιλιόμετρα. Μια έκταση 500 τετραγωνικών χιλιόμετρων με οβάλ σχήμα καταστράφηκε από τη στάχτη.
Δημιουργία της φύσης…
Τον Απρίλιο του 1956, μέσα στον κρατήρα που δημιουργήθηκε από την έκρηξη, άρχισε η ανάπτυξη ενός νέου ηφαιστειακού δόμου ο οποίος ονομάστηκε “Νόβι” (δηλαδή νέος). Ο δόμος αυτός μέχρι τον Ιούλιο του 1956 είχε ύψος 320 μέτρων και η βάση του είχε διάμετρο 600 με 650 μέτρα. Η έκρηξη τελείωσε την 1η Μαΐου 1957.”
Κάπως έτσι είναι η πραγματικότητα στη χερσόνησο Καμτσάτκα, τέτοια είναι η δύναμη και η ομορφιά της φύσης.
Πεζοπορία κι ενδιαφέρουσες συναντήσεις
Κάμποσες ώρες πεζοπορίας, συναντήσεις με άλλους ταξιδιώτες που μόλις είχαν φτάσει με το δικό τους Kamaz, αλλά και συνάντηση με πεζοπόρους ζόρικους και τολμηρούς. Ένας μοναχικός τύπος που είχε στήσει τη σκηνή του καταμεσής της τούνδρας, ένας ακόμη που είχε διασχίσει με τα πόδια το δάσος και τώρα συνέχιζε προς Tolbachik, αλλά κι ένα γκρουπ διαφόρων εθνικοτήτων (με Ρώσους φυσικά ανάμεσά τους), οι οποίοι, χωρίς φορτηγό, με όλα τα συμπράγκαλα στην πλάτη, έστηναν τις σκηνές τους κάθε βράδυ σε άλλο μέρος.
Οι τελευταίοι μας ενημέρωσαν για τη συνάντησή τους με έξι αρκούδες λίγο παραπέρα, αλλά και την πορεία τους μέχρι το Klyuchevskaya. Θα πήγαιναν εκεί πεζοπορώντας οι αθεόφοβοι, χωρίς οδηγούς (προφανώς ήξεραν την περιοχή), για να δουν τις εκρήξεις από κοντά, και τη λάβα που κατέβαινε από τα 4700 στα 3000 μέτρα περίπου.
Διάλειμμα με θέα, μα και απρόοπτα
Όσο για εμάς, αφού είδαμε κάτι τεράστιες τρύπες, προϊόντα κυνηγιού αρκούδων που έψαχναν σκιουράκια, κι αφού ο φίλος μου ο “Σ.τ.Π.” έπεσε σε μία από αυτές που ήταν καλυμμένη με βρύα, φτάσαμε σ’ ένα κιόσκι για διάλειμμα. Και πάλι, με μοναδική θέα ένα τεράστιο φαράγγι – κοιλάδα, σκιουράκια να μας περιτριγυρίζουν για λίγο φαγητό με αντάλλαγμα φωτογραφίες , αλλά και κάμποσα σύννεφα να έχουν αρχίσει να μαζεύονται.
Αρκούδες δεν είδαμε, αν κι ο Valentin μας ενημέρωνε για τις ενέργειες σε περίπτωση συνάντησης μαζί τους. Εν τω μεταξύ είχαμε κι απρόοπτο με ένα νευρολογικό – μυικό πρόβλημα που αντιμετώπισε ο καημένος ο Пётр (και το οποίο λύθηκε άμεσα με ένεση του Viktor). Έτσι, η επιστροφή πέρασε με τραγούδια στη διαπασών και χαρακτηριστικό κορνάρισμα του Valentin, σημάδι στην Angela ότι πλησιάζουμε, για να ετοιμάσει φαγητό.
Κατασκήνωση ξανά, και ξύπνημα με βροχή
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρχε και πολλή όρεξη για κουβέντα, έτσι κι αλλιώς αυτό θα γινόταν την επομένη, με τον καιρό για πρώτη φορά να είναι πραγματικά αποτρεπτικός. Τα σύννεφα είχαν ήδη χαμηλώσει πολύ, η ορατότητα είχε περιοριστεί σε μερικές δεκάδες μέτρα και το κρύο γινόταν διαπεραστικό. Τι καλύτερο την ώρα εκείνη από το να χωθείς στο ζεστό υπνόσακο!
Όπως περιμέναμε, ξυπνήσαμε το πρωί με ψιλόβροχο, υγρασία, και τυπικό φθινοπωρινό καιρό. Η Angela μας ενημέρωσε για την παρουσία αρκούδας στο ξύλινο παράπηγμα και τις φωνές της που την έδιωξαν (!), τα σκιουράκια μοιράζονταν το φαγητό μαζί μας, η φωτιά άναψε και δεν θα έσβηνε παρά μόνο αργά τη νύχτα και η μέρα ξεκίνησε και τελείωσε με τον ίδιο τρόπο.
Μια ρωσική παρέα, με στοιχεία οικολογικά
Επιτραπέζια παιχνίδια, παντομίμα στα Ρωσικά (έπρεπε να βλέπατε το φίλο μας να προσπαθεί να δείξει τη λέξη “δάσος” και οι Ρώσοι να λιώνουν στο γέλιο με την προσπάθεια), φαγητό, τσάι και πολύς τοξικός καπνός. Πολύς όμως, η ανακύκλωση έχει άλλη έννοια εκεί.
– “Σ.τ.Π.”: Να πετάξω στη φωτιά το υγρό μαντηλάκι, ή δεν κάνει;
– Αλιόνα: Κοίτα λίγο τι πετάνε στη φωτιά αυτοί εδώ.
Την ίδια ώρα, ο Roman είχε πάρει τη σακούλα με σκουπίδια κάθε είδους και τροφοδοτούσε τη φωτιά με αυτά. Πετούσαν μέσα οτιδήποτε για να συνοδεύει τα ξύλα, από χαρτιά και πλαστικά μέχρι κονσέρβες, φαγητά, συσκευασίες. Δεν έχω δει ξανά τόσες διαφορετικές αποχρώσεις στον καπνό της φωτιάς, θα έκλεινε η Greenpeace εκείνη τη μέρα…
Με τέτοιες εμπειρίες κύλισε η μέρα μας, και με το αίσθημα της τύχης που καταφέραμε και είδαμε όλα όσα θέλαμε πριν ο καιρός αλλάξει. Πήγαμε για ύπνο νωρίς και πάλι, με σκοπό το επόμενο πρωί να μαζέψουμε τις σκηνές και να πάρουμε το δρόμο της επιστροφής για το ξενοδοχείο στην Paratunka.
Επιστροφή στον “πολιτισμό”
Ας μη σας κουράσω με λεπτομέρειες περί της διαδρομής. Νομίζω πλέον καταλαβαίνουμε όλοι τι δρόμους διαβήκαμε, τι δάσος περάσαμε, και πόση λάσπη φάγαμε. Τώρα βέβαια, λόγω και της βροχής, υπήρχαν σημεία που κατεβήκαμε από το φορτηγό για να μην κινδυνέψουμε σε περίπτωση ανατροπής. Εμπειρίες ζωής στην άγρια Ρωσία, είπαμε.
Φτάσαμε στο ξενοδοχείο αργά το απόγευμα και φάγαμε ξανά στο σοβιετικό εστιατόριο. Έπειτα, παρόλο που μπορούσαμε δωρεάν να πάμε για μπάνιο σε πισίνα με ζεστά νερά, εμείς απλά μείναμε στα ντους του ξενοδοχείου, ξοδεύοντας ατελείωτα κυβικά νερού στο κουρασμένο μας και άπλυτο επί μέρες κορμί. Συμμαζέψαμε και λιγάκι τα πράγματά μας κι αράξαμε εκεί, αναλογιζόμενοι τις μέρες που είχαμε περάσει. Και ήμασταν στη μέση μόνο του ταξιδιού αυτού…
Η συνέχεια εδώ.