Kostas PapanikolaouΑγγίζοντας τον αρκτικό κύκλο
Ο αρκτικός κύκλος διέρχεται λίγα μέτρα ανοιχτά των βορειοανατολικών ακτών της Ισλανδίας. Δεν θα έλεγε κανείς ότι το Raufarhöfn αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό, εκεί στη χερσόνησο Melrakkaslétta. Ερημικά τοπία, λίμνες, δεκάδες χιλιόμετρα οδήγησης δίχως να συναντήσουμε άλλο όχημα.
Κι όμως, στις αρχές του πρηγούμενου αιώνα το Raufarhöfn έσφυζε από ζωή, όντας το μεγαλύτερο λιμάνι εξαγωγών της χώρας, με αντικείμενο την αλιεία ρέγγας. Με τα χρόνια παρήκμασε, πλέον περίπου 200 είναι οι μόνιμοι κάτοικοι. Ένα αίσθημα εγκατάλειψης και νοσταλγίας μας έπιασε, καθώς χαζεύαμε στους σχεδόν έρημους δρόμους, ενώ η παρακμή ήταν εμφανής σε αρκετά κτίρια. Σαν να ήρθαν μνήμες Σοβιετίας στο νου μας και, ξέρετε, “αυτή η παρακμή γοητεύει”.
Είχαμε μόλις φτάσει εκεί, έπειτα από κάμποσες εικόνες μοναδικής ομορφιάς στο Husavik, το φαράγγι Ásbyrgi, τον τρομερό καταρράκτη Dettifoss, αλλά και την πασίγνωστη περιοχή Myvatn. Η Ισλανδία μας είχε ήδη προσφέρει σχεδόν τρεις εβδομάδες απόλυτης επαφής με τη φύση και το μικρό αυτό χωριό με το Arctic Henge ήταν το κερασάκι στην τούρτα.
Μια “ταξιδιωτική τούρτα” τριών μηνών και παραπάνω από 16000 χιλιομέτρων, που μας είχε φέρει από την Κρήτη μέχρι εδώ, στο βορειότερο άκρο της Ισλανδίας. Για να δούμε ένα δημιούργημα που, όταν ολοκληρωθεί, θα αποτελεί αναμφίβολα σημείο αναφοράς.
Αρχαίοι Σκανδιναβικοί θρύλοι και ποιητική Έντα
Για να καταλάβουμε όμως καλύτερα και την ιδέα γύρω από τη δημιουργία του Arctic Henge, ας δούμε μερικά στοιχεία της μυθολογίας των Βίκινγκ.
Völuspá: Το πρώτο και πιο γνωστό ποίημα της Έντα, η “Βίβλος” της Σκανδιναβικής μυθολογίας. Εξιστορεί τη δημιουργία του κόσμου σύμφωνα με την αρχαία Σκανδιναβική μυθολογία, αλλά και το επερχόμενο τέλος του (Ragnarok, σας λέει κάτι;), μετά από μία σειρά επικών μαχών και το θάνατο θεών όπως ο Όντιν και ο Θωρ.
Saga: Επικές αφηγήσεις, γραμμένες στην αρχαία Σκανδιναβική γλώσσα, για τα πρώτα ταξίδια των Βίκινγκ, τη μετανάστευσή τους στην Ισλανδία και τις διαμάχες μεταξύ οικογενειών εκεί. Θρύλοι, προφορικές παραδόσεις και ιστορίες με ήρωες κυρίως παγανιστές αλλά και κάποιους χριστιανούς αργότερα, όταν η θρησκεία αυτή έφτασε στη Σκανδιναβία.
Οι νάνοι και ο κόσμος των Βίκινγκ
Το σύμπαν της Σκανδιναβικής μυθολογίας αποτελείται από εννέα κόσμους, όλοι συνδεδεμένοι πνευματικά στα κλαδιά και τις ρίζες του θρυλικού δέντρου Yggdrasil. Ένας από αυτούς είναι ο κόσμος των 72 νάνων. Κανείς δεν έχει καταφέρει να εξηγήσει τους νάνους στη Völuspá, εκτός από τους Austri (Ανατολή), Vestri (Δύση), Norðri (Βορράς) and Suðri (Νότος), οι οποίοι κρατούν τον ουρανό, καθώς και τον Sindri και τον αδερφό του Brokkr, οι οποίοι κατασκεύασαν το Mjölnir, το σφυρί του Θωρ δηλαδή.
Συνδέοντας τα ονόματα άλλων νάνων με την ανάλογη εποχή, όμως, όπως του Bjartur (Φωτεινός), Blíður (Γλυκός) και Svásuður (Ευγενικός) με το καλοκαίρι, είναι δυνατό να ταιριάξουν τα ονόματα των νάνων σε ετήσιο κύκλο, δημιουργώντας έτσι ένα ημερολόγιο νάνων, με κάθε νάνο να ελέγχει μία περίοδο πέντε ημερών. Στον κάθε νάνο έχει δοθεί κάποιος ρόλος και όλοι έχουν τη δική τους προσωπικότητα. Αυτό σημαίνει ότι οι νάνοι μπορούν να συνδεθούν με γενέθλια και οι άνθρωποι να έχουν τον δικό τους, προσωπικό νάνο.
Ενδιαφέρουσα ιστορία, αν μη τι άλλο, έτσι;
Και, πώς φτάσαμε από τις ιστορίες με νάνους και θεούς, σε τούτο το πρώην ακμάζον ψαροχώρι;
Arctic Henge, ένα ηλιακό ρολόι ταιραστό με τον άγριο Βορρά
Πάνω από 20 χρόνια πέρασαν από τη σύλληψη της ιδέας για τη δημιουργία του Arctic Henge. Έμπνευση για τη δημιουργία αποτέλεσε το πασίγνωστο Stonehenge. Αυτό, σε συνδυασμό με τον ήλιο του μεσονυχτίου και την ανεμπόδιστη θέα του ορίζοντα στο σημείο εκείνο, έδωσαν την ιδέα μιας παρόμοιας κατασκευής, βασισμένης στους θεούς και μύθους των Βίκινγκ. Σαν ένα τεράστιο ηλιακό ρολόι, σχεδιασμένο να “εγκλωβίζει” τις ακτίνες του ήλιου, δημιουργεί σκιά σε συγκεκριμένα σημεία και προσφέρει διόδους για το φως ανάμεσα στις τεράστιες πύλες.
Μέχρι στιγμής έχουν κατασκευαστεί οι τέσσερις κύριες πύλες, ύψους έξι μέτρων, όπως και η κεντρική πύλη, δέκα μέτρων. Όταν όλοι οι νάνοι πάρουν τις θέσεις τους, μια κρυστάλλινη μπάλα θα τοποθετηθεί ψηλά στην κεντρική πύλη. Το ηλιακό φως θα διαθλάται σε όλο το χώρο, προσφέροντάς μας λίγη από τη μαγεία των Ισλανδικών μύθων.
Ακόμη και τώρα, όμως, δίχως να είναι ολοκληρωμένο, το Arctic Henge είναι εντυπωσιακό. Είναι πολύ εντυπωσιακό, και τόσο ταιριαστό σ’ αυτή την εσχατιά του κόσμου μας. Όνειρό μας, να το επισκεφτούμε ακόμη μία φορά, ολοκληρωμένο, με το Βόρειο Σέλας να ζωγραφίζει τον ουρανό.
Ορόσημο ενός ταξιδιού, το καλύτερο ξεπροβόδισμα
Στο μικρό κάμπινγκ του χωριού με τις στοιχειώδεις υποδομές ήμασταν οι μοναδικοί διαμένοντες εκείνες τις μέρες. Λίγες βόλτες στο ερημικό τοπίο, κάμποσα ενδιαφέροντα φωτογραφικά αξιοθέατα, αρκτικά πουλιά που δεν διστάζουν να επιτεθούν κατακέφαλα αν περάσεις το όριο της περιοχής τους.
Τα συναισθήματα ανάμεικτα. Το ταξίδι μας είχε φτάσει στο βορειότερο σημείο του, έναν τόπο απομονωμένο, άγριο μα και περίεργα φιλόξενο, ταυτόχρονα. Ο μικρός μας εξερευνητής γεμάτος χαρά για κάθε νέα εικόνα, εμείς σαν μικρά παιδιά που ανακαλύπτουν κάτι νέο.
Θα αποχαιρετούσαμε την Ισλανδία από το Seydisfjordur δύο μέρες αργότερα. Από εκεί που το καράβι μας άφησε, τρεις εβδομάδες νωρίτερα, αυτή τη φορά θα μας πήγαινε σε ένα άλλο τόπο, τα νησιά Φερόε.
Το Arctic Henge ήταν σίγουρα το καλύτερο αποχαιρετιστήριο δώρο για εμάς. Και, δίνοντάς μας το έναυσμα για να μάθουμε περισσότερα για τους θρύλους των βόρειων λαών, μας πρόσφερε έμπνευση για επόμενα ταξίδια!
